Definicja wypalenia zawodowego według WHO to syndrom wynikający z przewlekłego stresu w miejscu pracy. Charakteryzuje się trzema wymiarami: brakiem energii i wyczerpaniem, zwiększonym dystansem psychicznym do swojej pracy oraz negatywnym do niej nastawieniem wraz ze zmniejszoną skutecznością zawodową. Z kolei koncepcja wypalenia zawodowego według Christiny Maslach obejmuje wyczerpanie emocjonalne, depersonalizację oraz obniżone poczucie dokonań.
Czym jest wypalenie zawodowe? Dotyczy wykonywanej pracy Wypalenie zawodowe to stan emocjonalny, w którym pracownik czuje się wyczerpany, zniechęcony i bezsilny w swojej pracy . Jest to zjawisko, które dotyka coraz większej liczby pracowników i może mieć poważne konsekwencje dla ich zdrowia psychicznego i fizycznego. Wypalenie zawodowe nie jest jedynie chwilowym zmęczeniem, ale długotrwałym stanem, który wpływa na codzienne funkcjonowanie i jakość życia. Pracownicy doświadczający wypalenia zawodowego często tracą motywację do wykonywanej pracy, odczuwają niskie poczucie własnej wartości i mają trudności z koncentracją. W skrajnych przypadkach może to prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak depresja czy zaburzenia lękowe.
Przyczyny wypalenia zawodowego Przyczyny wypalenia zawodowego są złożone i mogą dotyczyć różnych aspektów pracy. Najczęściej są to:
Nadmierne obciążenie pracą i obowiązkami : pracownicy, którzy są przeciążeni zadaniami, często nie mają czasu na odpoczynek i regenerację, co prowadzi do chronicznego zmęczenia.Brak możliwości współdecydowania o swojej pracy : gdy pracownicy nie mają wpływu na decyzje dotyczące ich pracy, mogą czuć się bezsilni i zniechęceni.Niedostateczne wynagradzanie za wykonywaną pracę: może prowadzić do frustracji i poczucia niesprawiedliwości.Rozpad wspólnoty i narastające konflikty : brak wsparcia ze strony współpracowników i częste konflikty w zespole mogą zwiększać stres i poczucie izolacji.Brak sprawiedliwości : niesprawiedliwe traktowanie w miejscu pracy, takie jak faworyzowanie niektórych pracowników, może prowadzić do poczucia krzywdy i zniechęcenia.Konflikt wartości : gdy wartości pracownika nie są zgodne z wartościami organizacji, może to prowadzić do wewnętrznego konfliktu i wypalenia zawodowego.Objawy wypalenia zawodowego Objawy wypalenia zawodowego mogą być różne, ale najczęściej obejmują:
Wyczerpanie fizyczne i psychiczne : pracownicy doświadczający wypalenia zawodowego często czują się chronicznie zmęczeni i wyczerpani, zarówno fizycznie, jak i psychicznie.Zniechęcenie i brak motywacji : brak chęci do wykonywania codziennych obowiązków zawodowych i utrata zainteresowania pracą.Bezsilność i frustracja : poczucie, że nie ma się kontroli nad swoją pracą i że nie można nic zmienić.Depresja i lęk : wypalenie zawodowe może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak depresja i zaburzenia lękowe.Problemy ze snem i apetytem : trudności z zasypianiem, bezsenność oraz zmiany w apetycie mogą być objawami wypalenia zawodowego.Problemy z relacjami interpersonalnymi : wypalenie zawodowe może wpływać na relacje z rodziną, przyjaciółmi i współpracownikami, prowadząc do izolacji i konfliktów.Skutki wypalenia zawodowego Wypalenie zawodowe może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego i fizycznego pracownika. Może prowadzić do:
Zaburzeń depresyjnych i lękowych : długotrwałe wypalenie zawodowe może prowadzić do rozwoju depresji i zaburzeń lękowych.Problemy ze snem i apetytem : chroniczne zmęczenie i stres mogą prowadzić do problemów ze snem i apetytem, co z kolei wpływa na ogólne zdrowie.Problemy z relacjami interpersonalnymi : wypalenie zawodowe może prowadzić do konfliktów i problemów w relacjach z innymi ludźmi, zarówno w pracy, jak i poza nią.Spadek produktywności i efektywności w pracy : pracownicy doświadczający wypalenia zawodowego często mają trudności z koncentracją i wykonywaniem swoich obowiązków, co prowadzi do spadku produktywności.Zwiększone ryzyko chorób somatycznych : długotrwały stres i wyczerpanie mogą prowadzić do rozwoju różnych chorób somatycznych, takich jak choroby serca, nadciśnienie czy problemy z układem pokarmowym.Czym jest wypalenie zawodowe? Dotyczy wykonywanej pracy Pojęcie wypalenia zawodowego odnosi się do zjawiska stresu i wyczerpania sił pracownika, podkreślając jego poważne konsekwencje w pracy. Christina Maslach, prekursorka badania zjawiska wypalenia zawodowego, definiuje wypalenie zawodowe jako zespół fizycznego i emocjonalnego wyczerpania. Jego rezultatem jest rozwój negatywnej samooceny i negatywnego nastawienia do wykonywanej pracy oraz spadek zainteresowania problemami klientów i współpracowników.
Wypalenie zawodowe nie jest zwykłym zmęczeniem, człowiek zmęczony po odpoczynku odzyskuje energię. Wypalenie zawodowe nie jest depresją, która objawia się odczuwaniem braku sensu życia w ogóle podczas, gdy przy wypaleniu zawodowym odczuwa się brak sensu życia jedynie w pracy. Wypalenie zawodowe nie jest też stresem chociaż stres przewlekły do wypalenia prowadzi.
Osoby wypalone mogą skorzystać ze zwolnienia lekarskiego Wypalenie zawodowe zostało wpisane do Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób z mocą obowiązującą od 1 stycznia 2022 roku, co oznacza, że można leczyć wypalenie zawodowe. Możliwe jest tym samym otrzymanie zwolnienia lekarskiego na podratowanie zdrowia z powodu zawodowego wypalenia.
Problem wypalenia zawodowego to zjawisko wpływające na zdrowie psychiczne i fizyczne pracowników, które może prowadzić do depresji oraz zaburzeń lękowych.
Chroniczne zmęczenie i objawy somatyczne. Według badaczki Christiny Maslach objawy wypalenia zawodowego zaczynają się od wyczerpania przejawiającego się zmęczeniem fizycznym i różnego rodzaju dolegliwościami ze strony organizmu. Człowiek jest notorycznie zmęczony. Energii brakuje już na samą myśl o pójściu do pracy i wypełnianiu obowiązków zawodowych. Pojawia się wyczerpanie fizyczne i wyczerpanie emocjonalne, zaburzenia snu. Chroniczny stres i dystansowanie. Potem jest etap depersonalizacji objawiający się dystansowaniem psychicznym i fizycznym do klientów, poczuciem wyższości, traktowaniem z góry, przychodzi cynizm, uprzedmiotowienie klientów i współpracowników. Spadek zdolności zawodowych. Wreszcie stadium trzecie, czyli niechęć do pracy , która kiedyś dawała satysfakcję, brak poczucia własnych kompetencji.
Osoby doświadczające wypalenia zawodowego czują rozczarowanie, mają zaniżoną samoocenę, poczucie osamotnienia i poczucie bezradności, tracą zdolność do rozwiązywania problemów zawodowych, uciekają na zwolnienia lekarskie.
W zawodach związanych z relacjami pracownik jest bardziej narażony na syndrom wypalenia zawodowego Pracownicy w zawodach związanych z relacjami, takich jak nauczyciele, pielęgniarki, pracownicy socjalni, są bardziej narażeni na syndrom wypalenia zawodowego. Jest to spowodowane wysokim poziomem stresu i presji w tych zawodach. Bliska, zaangażowana interakcja z drugim człowiekiem, która jest istotą tych zawodów, może prowadzić do wyczerpania emocjonalnego i obniżonego poczucia dokonań osobistych. W takich zawodach pracownicy często muszą radzić sobie z trudnymi sytuacjami i emocjami innych ludzi, co może prowadzić do chronicznego zmęczenia i wypalenia zawodowego.
Wypalenie zawodowe może pojawić się w każdym zawodzie w mniejszym lub większym stopniu, ale niektóre są szczególnie do niego predysponowane.
Jak twierdzi prof. Helena Sęk, polska badaczka wypalenia zawodowego, pojawia się u przedstawicieli zawodów, w których bliska, zaangażowana interakcja z drugim człowiekiem podczas wypełniania obowiązków zawodowych stanowi istotę profesjonalnego działania i warunkuje powodzenie. Procent osób zatrudnionych twierdzących, że są wypaleni zawodowo wzrósł z 37 proc. do 40 proc. w okresie od maja do sierpnia 2022 r .
Ten wzrost jest jeszcze większy w przypadku pracowników amerykańskich – dwóch na pięciu mówi, że jest wypalonych zawodowo. Są to dane z badania Future Forum Puls 2022 na podstawie ankiet wśród 10 tysięcy pracowników i menadżerów z różnych krajów i kontynentów.
Wypalenie zawodowe wpływa na zmianę pracy Wypalenie zawodowe może prowadzić do zmiany lub rezygnacji z pracy. Jest to spowodowane brakiem motywacji i satysfakcji, a także trudnościami w radzeniu sobie ze stresem i presją w miejscu pracy. Pracownicy doświadczający wypalenia zawodowego często czują, że nie są w stanie sprostać wymaganiom swojej pracy i że ich wysiłki nie są doceniane. W rezultacie mogą zdecydować się na poszukiwanie nowej pracy, która lepiej odpowiada ich potrzebom i oczekiwaniom. Wypalenie zawodowe jest jednym z głównych powodów, dla których pracownicy decydują się na zmianę zatrudnienia, co może mieć poważne konsekwencje dla organizacji, takie jak utrata doświadczonych pracowników i spadek produktywności.
W przywołanym powyżej badaniu to wypalenie zawodowe wskazuje się jako najważniejszą przyczynę wpływającą na odejścia z pracy. Osoby zatrudnione biorące udział w badaniu, które zidentyfikowały się jako wypalone, zgłosiły, że jest trzy razy bardziej „prawdopodobne” lub „bardzo prawdopodobne”, że będą szukać nowej pracy w nadchodzącym roku.
Istnieje spora (i rosnąca) różnica między kobietami i mężczyznami doświadczającymi wypalenia zawodowego - kobiety są o 32 proc. bardziej dotknięte wypaleniem zawodowym w porównaniu z mężczyznami. Wśród grup najbardziej zagrożonych wypaleniem zawodowym najczęściej pojawiają się menedżerowie średniego szczebla (aż 43 proc.). Wypalenie jest ściśle związane z obniżoną wydajnością pracowników, w tym o 32 proc. gorszą produktywnością i 60 proc. gorszą koncentracją.
Wypaleniu zawodowemu najmłodszych towarzyszą światowe zakłócenia Kiedy firma Deloitte przeprowadzała globalne badanie 2021/2022 wśród pracowników pokolenia Z i Y w 46 krajach, świat znajdował się w trakcie drugiej odsłony pandemii COVID-19, a szczepionki zaczynały być wprowadzane na rynek.
Ubiegły rok był trudnym rokiem, ale wspomniana ankieta wykazała, że pokolenie Z i milenialsi byli zdeterminowani, by stworzyć lepszy świat po pandemii. Niestety warunki ekonomiczne i jakość życia u wielu z nich pogorszyły się na całym świecie. My w Polsce też się z tym borykamy - alarmujące konflikty geopolityczne, ekstremalne zjawiska klimatyczne, nierówności i wzrost inflacji. Wydaje się, że zakłócenia nie są stanem tymczasowym, ale raczej częścią nowej normalności.
Największą troską pokolenia Z (29 proc.) i milenialsów (36 proc.) są koszty utrzymania, np. mieszkanie, transport, rachunki itp.
12 proc. pokolenia Z i 11 proc. milenialsów wybrało niestabilność polityczną, wojnę i konflikty między krajami jako największe zmartwienie - te procenty byłby prawdopodobnie znacznie wyższe, gdyby ankieta została przeprowadzona zaledwie kilka miesięcy później, jak Rosja napadła na Ukrainę.
Prawie połowa pokolenia Z (46 proc.) i milenialsów (47 proc.) żyje od wypłaty do wypłaty i martwi się, że nie będzie w stanie pokryć swoich wydatków. Około trzech czwartych pokolenia Z (72 proc.) i milenialsów (77 proc.) zgadza się, że przepaść między najbogatszymi i najbiedniejszymi ludźmi w ich kraju poszerza się.
Aż 43 proc. pokolenia Z i 33 proc. milenialsów ma drugą płatną pracę w niepełnym lub pełnym wymiarze czasu pracy oprócz swojej podstawowej pracy. Niewielki, ale rosnący odsetek to również przeprowadzka do tańszych miast ze zdalną pracą.
Prawie połowa najmłodszych pracowników dotkniętych syndromem wypalenia zawodowego Pracownicy pokolenia Z są regularnie zestresowani i niespokojni. Prawie połowa twierdzi, że czuje się zestresowana przez cały czas lub przez większość czasu. Wypalenie zawodowe jest bardzo wysokie wśród obu pokoleń i sygnalizuje poważny problem retencji pracowników.
Aż 46 proc. osób z pokolenia Z i 45 proc. milennialsów czuje się wypalonych z powodu intensywności pracy i wymagań środowiska pracy. W obliczu tych trudności wielu przedstawicieli najmłodszych pokoleń pracowników na nowo definiuje swoje wzorce pracy i wprowadza przewartościowanie w życiu.
Młodzi pracownicy myślą o zmianie pracy. Co jest w stanie zrobić pracodawca?
Cztery osoby na dziesięć z pokolenia Z i prawie jedna czwarta milenialsów chciałoby odejść z pracy w ciągu dwóch lat, a mniej więcej jedna trzecia zrobiłaby to bez posiadania innej pracy, sygnalizując znaczny poziom niezadowolenia. Płaca, poczucie, że miejsce pracy szkodzi ich zdrowiu psychicznemu i wypalenie zawodowe to główne powody, dla których millenialsi i przedstawiciele pokolenia Z opuścili swoich pracodawców w ciągu ostatnich dwóch lat lata.
Jeśli chodzi o to, co sprawia, że wybierają organizację, dla której chcą pracować, są to dobra równowaga między pracą a życiem prywatnym oraz możliwości uczenia się i rozwoju. Wydaje się, że pracodawcy robią postępy, jeśli chodzi o priorytetowe traktowanie zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia w miejscu pracy. Więcej niż połowa respondentów zgadza się, że dobre samopoczucie w miejscu pracy i zdrowie psychiczne stały się przedmiotem zainteresowania ich pracodawców od początku pandemii.
Liczy się człowiek, a nie tylko pracownik Nie wiemy, jak długo utrzyma się ten trend, ale dane są jasne: 53 proc. pracowników dziś częściej przedkłada zdrowie i samopoczucie nad pracę niż w czasach przed pandemią – czytamy w raporcie Trendy w Rozwoju Ludzi 2023. W tym samym badaniu 47 proc. respondentów twierdzi, że dziś częściej niż przed pandemią przedkłada rodzinę i życie osobiste nad pracę. 82 proc. pracowników twierdzi, że ważne jest, aby organizacja postrzegała ich jako osobę, a nie tylko jako pracownika.
Chociaż wypalenie zawodowe jest zwykle problemem, którego źródło leży w środowisku pracy, ponieważ pracownik czuje się nadmiernie obciążony pracą, nie ma poczucia kontroli, wystarczającego wynagrodzenia, komunikacja jest zła, brakuje spójności między wartościami deklarowanymi, a praktyką. Ludzie, z którymi pracuje nie są wsparciem, a cele zawodowe pracownika rozpadły się.
Pracownik może sam sobie pomóc, sięgając po skuteczne sposoby profilaktyczne na poziomie indywidualnym, by przeciwdziałać wypaleniu zawodowemu. Nie czekając, aż poprawi się w organizacji, warto działać, zadbać o siebie i stawiać sobie nowe wyzwania – dobrze się odżywiać, uprawiać sport, kontrolować stres, odpoczywać i wysypiać się, realizować zainteresowania i pasje.
.webp)
