Posiłki regeneracyjne są zapewniane osobom, które pracują w warunkach szczególnie uciążliwych w określonym czasie. To obowiązek, który nakłada na pracodawcę prawo, ale to wcale nie musi być "przykry" obowiązek, a smaczny benefit.
Posiłki regeneracyjne są wymagane przez Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 maja 1996 roku w określonych sytuacjach pracy wymagających wysokiego wysiłku fizycznego. Obowiązek ten dotyczy głównie prac wykonywanych na otwartej przestrzeni podczas okresu zimowego, tj. od 1 listopada do 31 marca. Pracodawcy muszą zapewnić posiłki regeneracyjne pracownikom, którzy w ciągu zmiany roboczej generują efektywny wydatek energetyczny na poziomie powyżej 1500 kcal (6280 kJ) dla mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) dla kobiet. Posiłki te są częścią obowiązków pracodawcy w zakresie profilaktyki zdrowotnej pracowników, mających na celu utrzymanie ich dobrej kondycji fizycznej i zdrowia.
Zgodnie ze swoją nazwą, mają na celu regenerację pracownika , który do wykonywania swojej pracy zużywa dużą ilość energii, ze względu na jej charakter lub warunki. W jakich okolicznościach i komu przysługują napoje i posiłki regeneracyjne? Jak powinien wyglądać posiłek zapewniony pracownikowi? O tym dowiesz się z poniższego artykułu!
Posiłek regeneracyjny - kiedy i dla kogo? Przypadki, w których pracodawca jest zobowiązany do zapewniania swoim pracownikom posiłków reguluje Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. nr 60, poz. 279).
Przede wszystkim, najczęściej spotykanymi sytuacjami, w których zachodzi taki obowiązek, są prace w okresie zimowym, czyli od 1 listopada do 31 marca. Pracodawca musi zapewnić posiłek regeneracyjny w przypadkach, kiedy wysiłek fizyczny związany z pracą na otwartej przestrzeni, w ciągu zmiany roboczej powoduje efektywny wydatek energetyczny organizmu na poziomie powyżej 1500 kcal (6280 kJ) w przypadku mężczyzn oraz 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet.
Obowiązek zapewnienia pracownikom odpowiednich posiłków występuje również w innych okolicznościach, także w okresie letnim. Pracodawca zapewnia posiłki pracownikom wykonującym prace:
związane z wysiłkiem fizycznym, powodujące w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 2000 kcal (8375 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 kcal (4605 kJ) u kobiet, związane z wysiłkiem fizycznym, powodujące efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, kiedy wykonywane są w zamkniętych pomieszczeniach, gdzie utrzymuje się stale temperatura poniżej 10 °C lub wskaźnik obciążenia termicznego (WBGT) wynosi powyżej 25 °C, związane z wysiłkiem fizycznym, gdy wykonywane są pod ziemią,podczas usuwania skutków klęsk żywiołowych i w innych sytuacjach tego typu. Aby stwierdzić, czy pracownikom na stanowisku pracy przysługują posiłki profilaktyczne , niezbędne jest dokonanie pomiaru wydatku energetycznego . Może okazać się bowiem, że w sezonie letnim wydatek energetyczny nie będzie przekraczał obowiązującego limitu, przez co obowiązek zapewniania posiłków będzie obowiązywał jedynie w okresie od 1 listopada do 31 marca, czyli okresie zimowym.
Mimo wszystko, wiele firm decyduje się na zapewnienie swoim pracownikom ciepłego posiłku nawet, gdy przepisy na nich tego od nich nie wymagają. Benefity dla pracowników w postaci dofinansowanych, codziennych ciepłych posiłków, pomagają budować dobre relacje na linii pracodawca-pracownik i zwiększają motywację do pracy.
Zagłębiając się w treść rozporządzenia, zauważyć możemy, że nie występuje tam taki termin jak „posiłek regeneracyjny”. Czy oznacza to, że jest różnica między nim a posiłkiem profilaktycznym?
Termin posiłki profilaktyczne stosowany jest w języku, który używany jest do pisania przepisów polskiego prawa. W materiałach z zakresu BHP bardzo często spotkać możemy jednak pojęcie posiłków regeneracyjnych, które jest używane zamiennie i znaczy dokładnie to samo. Pochodzenie tego określenia jest ściśle powiązane z rolą posiłków profilaktycznych, które mają za zadanie regenerację organizmu.
Przepisy regulują także szczegóły dotyczące kaloryczności posiłku oraz zawartości poszczególnych składników odżywczych. Pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych lub wykonującym pracę o określonym wydatku energetycznym przysługuje od pracodawcy posiłek, który dostarczy ok. 1000 kalorii i będzie zawierał: 50-55% węglowodanów, 30-35% tłuszczów, 15% białek.
Posiłki profilaktyczne podawane powinny być każdego dnia pracy, w formie dania gorącego i w czasie przerw (zazwyczaj po 3 - 4 godzinach pracy). Rozporządzenie nie zezwalało na wypełnienie obowiązku zapewnienia pracownikom posiłku profilaktycznego w innej formie. Sytuacja ta zmieniła się 9 lipca 2019, kiedy w życie weszła nowelizacja ustawy, która pozwala pracodawcom na skorzystanie z alternatywnych sposobów. W § 2 ust. 2. możemy przeczytać, że możliwe jest także:
zapewnienie posiłku w punktach gastronomicznych, poprzez przekazanie bonów, talonów czy kuponów, przekazanie pracownikowi produktów do przygotowania posiłku we własnym zakresie. Z takiej alternatywy można skorzystać, gdy pracodawca nie ma możliwości wydania posiłku np. ze względu na rodzaj pracy lub ze względów organizacyjnych. Warto zaznaczyć także, że pracownikom nie przysługuje ekwiwalent pieniężny za posiłek regeneracyjny.
Napoje profilaktyczne Rozporządzenie mówi nie tylko o zapewnieniu posiłków regeneracyjnych, ale także o obowiązku zapewnieniu pracownikom napojów profilaktycznych.
Zimne napoje w pracy należy dostarczyć swoim pracownikom, gdy:
prace mają miejsce na otwartej przestrzeni, a temperatura przekracza 25 °C, praca związana jest z wysiłkiem fizycznym, powodującym efektywny wydatek energetyczny powyżej 1500 kcal u mężczyzn i 1000 kcal u kobiet, na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28 °C, praca odbywa się w warunkach gorącego mikroklimatu (wskaźnik WGBT powyżej 25°C). W ostatnim z przypadków, przepisy nakazują zapewnienie napojów, które wzbogacone są w sole mineralne i witaminy.
Gorące napoje należy zapewnić:
w pracy, która ma miejsce na otwartej przestrzeni, przy temperaturze poniżej 10 °C, gdy praca odbywa się w warunkach zimnego mikroklimatu (wskaźnik WCI powyżej 1000). Okres zimowy to czas, kiedy pracodawca ma obowiązek podania gorących napojów. Zazwyczaj jest to kawa lub herbata. Napoje powinny być dostępne podczas całej zmiany roboczej . Oprócz jednego wyjątku, dotyczącego wzbogacenia napojów o sole i witaminy, przepisy nie precyzują, jakie napoje mają być podawane pracownikom.
Posiłki regeneracyjne Ebook - pobierz
Rozliczenie posiłków i napojów Posiłki dla pracowników, którzy wykonują pracę w szczególnie uciążliwych warunkach są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych. Podobnie wygląda to w przypadku wartości otrzymywanych bonów, talonów, czy kuponów oraz produktów, które służą do przygotowania posiłków we własnym zakresie.
Przepisy dokładnie regulują w jakich okolicznościach występuje obowiązek zapewnienia pracownikom nieodpłatnych posiłków regeneracyjnych w pracy. Wymóg taki nie występuje jedynie w okresie zimowym, czyli między 1 listopada a 31 marca, a w niektórych przypadkach nawet przez cały rok. Gorące posiłki powinny być odpowiednio kaloryczne i zawierać określoną zawartość składników odżywczych , a napoje dostępne w ciągu całej zmiany roboczej.
Nowelizacja z lipca 2019 uprościła sposób zapewniania pracownikom odpowiednich posiłków - pracownik może sam przygotować sobie np. gotowe danie z produktów dostarczonych przez pracodawcę. Posiłek regeneracyjny może być zapewniony także przez catering dla firm lub jako talon czy kupon, który można zrealizować w punkcie gastronomicznym.
