A jeśli tak, to jak to robić, by nie dyskryminować pracowników z otyłością? Czy firma powinna interesować się tym, ile ważą pracownicy? Na ile pracodawcy w ogóle wolno ingerować w to, jak odżywia się pracownik, jaki tryb życia prowadzi?
Zdania na ten temat są podzielone. Z jednej strony z perspektywy pracodawcy bezpośrednie koszty otyłości bywają spore. Z drugiej, nie można dopuścić do tego, by pracownik – czy to z niedowagą czy z nadwagą czuł się dyskryminowany (a tak może się czuć, jeśli będzie w firmie słyszał, że dobrze jest być szczupłym).
Czy i ile kosztuje firmę nadwaga u pracownika? Badania wskazują (Public Health Nutrition), że otyłość zwiększa ryzyko nieobecności w pracy o 72 proc. Z danych rynku amerykańskiego, koszty spadku produktywności powodowane nadwagą (nieobecności, mniejsza efektywność pracy) wynoszą ponad 8,5 mld $ rocznie[1]. W Polsce będzie to znacznie mniejsza liczba, bo mamy zarówno mniejszą ilość pracowników, jak i nieco mniej osób otyłych (35 proc. w USA[2] vs 24 proc. w Polsce[3]). I choć koszty nieobecności pracowników per pracodawca są w Polsce wyższe, to główną przyczyną absencji chorobowych w Polsce jest ciążą i połóg, a nie choroby układu krążenia, które w 2021 roku stanowiły 4,4 proc. zwolnień[4].
Jednocześnie tylko niespełna połowa osób, które korzystają ze zwolnień lekarskich, ma prawidłowy wskaźnik masy ciała. Wśród chorujących mężczyzn, nadwagę ma 66 proc. Badania zamieszczone w raporcie Medicover (Praca. Zdrowie. Ekonomia Perspektywa 2021) pokazują również, że 26 proc. pracowników korzystających z usług tej placówki medycznej ma nieprawidłowe ciśnienie tętnicze (2/3 z tej grupy stanowią mężczyźni), a co piąty ma nieprawidłowy wynik glikemii[5]. Połowa ma nieprawidłowy cholesterol. To wszystko są efekty (bezpośrednie lub pośrednie) nieprawidłowego odżywiania się.
Ukryte koszty nadwagi to dla pracodawcy przede wszystkim nieobecności pracowników wynikające z większego ryzyka chorób związanych z otyłością: chorób układu krążenia, pęcherzyka żółciowego, cukrzycy, zwyrodnień kręgosłupa. Warto jednak pamiętać, że zwiększone ryzyko choroby wcale nie oznacza, że osoba będąca w grupie ryzyka, na tę chorobę zapadnie. To, że nadwaga wiąże się z chorobami serca, wcale nie znaczy, że osoba z BMI na poziomie 31 punktów będzie w przyszłości chora na serce. Równie dobrze nadciśnienie może rozwinąć osoba z BMI 23. Dlatego o zdrowie (i prawidłowe żywienie) powinni dbać wszyscy – nie tylko Ci, którzy z wagą nie mają problemów.
Dyskryminacja osób otyłych w miejscu pracy (weightism) Powyższe dane pokazują wyraźnie, że nadwaga to dość kosztowny problem. Jednocześnie jednak wiąże się z nią wiele stereotypów, które są dla osób z nadwagą krzywdzące . Należą do nich przekonania o mniejszej wydajności osób otyłych, o ich niższym zaangażowaniu, braku samodyscypliny, lenistwie[6]. Te stereotypy wpływają negatywnie na komunikację w grupie pracowniczej, współpracę i atmosferę w firmie.
Osoby, których nadwaga wynika ze względów chorobowych czy genetycznych często czują się wykluczone z grupy pracowników czy mają poczucie bycia pomijanymi przy premiach, czy awansach. Dyskryminacja osób otyłych w pracy zaczyna się już na etapie rekrutacji. Liczne badania wykazują, ze osoby z nadwagą są częściej pomijane w procesach rekrutacyjnych.
W badaniach jakościowych wykazano, że pracodawcy unikają osób otyłych zwłaszcza na stanowiskach związanych z obsługą klienta[7]. Najmniej chętnie zatrudniane są otyłe kobiety. 16 proc. badanych pracodawców w USA podkreśliło, że nie zatrudniliby kobiety z nadwagą w żadnej sytuacji, a 44 proc. tylko w wyjątkowych okolicznościach. Badania były wprawdzie przeprowadzone ponad 30 lat temu i od tego czasu w USA nie tylko zwiększył się procent osób z wysokim BMI, ale również nieco zmniejszyły się uprzedzenia dotyczące osób otyłych, ale i tak można założyć, że nadal jest to jedna z najmniej chętnie widzianych kandydatów.
Poczucie bycia pomijanymi przy awansach , jakie mają osoby otyłe nie jest też – jak się okazuje – bezpodstawne. Liczne badania (Bordieri, 1997) potwierdzają to, że osoby z nadwagą faktycznie są rzadziej awansowane [8]. Znacznie częściej problem ten również dotyczy kobiet, które już z racji płci mają mniejsze szanse na awans. Zdaniem badacza tematu, Hemingwaya, nadwaga + płeć tworzy zatem nieco zabójcze dla kariery combo.
Jak wspierać pracowników z nadwagą? Dbanie o dobre samopoczucie i zdrowie pracowników, o ich wellbeing powinno biec dwutorowo:
- z jednej strony firma powinna dbać o to, by pracownicy odżywiali się w sposób prawidłowy i zbilansowany i by łatwiej było im, dzięki wsparciu firmy, samodzielnie o siebie zadbać,
- z drugiej zaś, by zwalczać uprzedzenia i stereotypy na temat nadwagi oraz edukować zespół w zakresie tego, na co wpływa i na co nie wpływa nadwaga oraz z czym się wiąże.
Jakby jednak na to nie patrzeć, to ostatecznie do pracownika należy przecież decyzja, czy jego będące poza normą BMI mu przeszkadza, czy nie.
To, co firma może robić to:
· edukacja i promocja zdrowego trybu życia, ale w odpowiedni, niedyskryminujący sposób,
· właściwa komunikacja (mówienie o prawidłowym BMI, a nie byciu fit czy szczupłym),
· umożliwianie i wspieranie zdrowego i prawidłowego odżywiania poprzez np.:
- zachęcanie do przerw na posiłek,
- likwidację automatów z niezdrowymi przekąskami,
- dodatkowy czas na przerwę,
- stworzenie komfortowego miejsca na jedzenie posiłków.
· benefity wspierające zdrowe odżywianie ( dietetyk w firmie, dopłaty do posiłków )
· benefity wspierające aktywność fizyczną (karty sportowe, aktywności grupowe).
Przypisy:
[1] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4225558
[2] https://www.tfah.org/report-details/state-of-obesity-2021
[3] https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/otylosc-choroba-wagi-ciezkiej,7355.html
[4] https://www.zus.pl/documents/10182/39590/Absencja+chorobowa_raport_2021.pdf/8ca8025c-f6dc-b02c-a7e4-5aa99d28af9a?t=1652876331280
[5] Praca. Zdrowie. Ekonomia Perspektywa 2021- raport https://zdrowafirma.medicover.pl/wp-content/uploads/2021/11/Raport-Zdrowia-2021.pdf
[6] https://www.karger.com/Article/Fulltext/352029
[7] Andrea E.Chernov, Weight Discrimination: The Effects of Obesity on Employment and Promotion - hilo.hawaii.edu/campuscenter/hohonu/volumes/documents/Vol04x23WeightDiscrimination.pdf
[8] ibidem
